Generaal de Gaulle haatte het supranationale potentieel van de Europese Economische Gemeenschap, en wilde het omvormen tot een puur intergouvernementeel samenwerkingsverband. De Franse Minister van buitenlandse zaken Fouchet, die dat varkentje moest wassen, vond in minister Luns zijn grootste tegenstander.

Immers, meer dan vierhonderd jaar werd het Nederlandse buitenlandse beleid gebaseerd op het volgende vitale belang: Nederland is als handelsland gebaat bij vrije handel, en handel floreert het best in omstandigheden van rust en vrede. Omdat Nederland te klein is om dat zelf (militair) af te dwingen, is een stabiele internationale rechtsorde essentieel voor het Nederlandse nationale belang.

De lidmaatschappen van NAVO, voor de veiligheid, en de EEG, voor de handel, werden na de Tweede Wereldoorlog de perfecte uitdrukking van dit principe. Niet dat er geen spanning tussen die twee was, de NAVO werd geleid door de Amerikanen en veiligheid ging boven economie. De veiligheidsgarantie van de VS werd betrouwbaarder geacht dan welk Europees defensie initiatief dan ook.

Generaal de Gaulle zette met zijn eigen Franse kernmacht in de ogen van velen de cohesie van de NAVO op het spel en daarmee het veiligheidsbelangen van Nederland, terwijl hetzelfde Franse nationalisme de EEG wilde omvormen tot een losser samenwerkingsverband, wat een risico betekende voor de Europese vrije markt en dus het vitale economische belang van Nederland.

Nederland heeft destijds onder meer het wapen van het Britse lidmaatschap van de EEG ingezet om de Franse dreiging te pareren. Nederland wilde voorkomen dat Frankrijk en Duitsland het op een akkoordje zouden kunnen gooien tegen het Nederlandse belang in. Brits lidmaatschap leek door de speciale Britse band met de VS bovendien een goede garantie dat de EEG geen veiligheidsdimensie zou kunnen ontwikkelen, het primaat van de Amerikaanse veiligheidsgarantie middels de NAVO moest worden gehandhaafd.

Verdeel en heers in de beste diplomatieke traditie.

Het is dan ook interessant dat juist onder Nederlands EU Voorzitterschap premier Cameron het Britse lidmaatschap wil heronderhandelen. Een goed moment voor Nederland om na te gaan of het Britse lidmaatschap de Nederlandse vitale belangen heeft gediend en het dat eventueel nog doet.

Er is immers genoeg veranderd in de wereld. De instorting van het communistische rijk heeft geleid tot een multipolaire wereld waar de Amerikaanse veiligheidsgarantie minder evident is en juist de VS vragende partij is voor een sterkere veiligheidsdimensie van de EU. De dreigingsanalyse is totaal veranderd, de dreiging bestaat nu vooral uit terrorisme dat zijn oorsprong vindt in een dodelijk mix van tweede generatie radicalisme en nihilisme, opportunisme en anarchie van ‘failed states’ aangestoken door de Molotov cocktail van het geloof en de belofte van het eeuwige paradijs.

Die zogenaamde ‘asymmetrische dreiging’, dat terrorisme aanpakken, vergt juist een nauwe Europese samenwerking op binnenlands, buitenlands, politie, justitie en militair terrein.

Ook voor de economie geldt een andere situatie. De financiële en economische crisis waar Nederland zich nu bijna acht jaar in bevindt is grotendeels ontstaan door het toelaten van de Angelsaksische cultuur in ons financieel systeem, leidend tot de meltdown van het systeem in 2008. Alleen door ongekende maatregelen op Europees niveau hebben we nu nog een functionerend bancair systeem.

Voordat premier Rutte weer plechtig gaat verklaren dat David Cameron zijn beste vriend is en de Nederlandse en Britse belangen in Europa gelijk lopen, lijkt het verstandig te analyseren of dit allemaal echt zo is.

Ik zou alvast een vraag beantwoord willen zien: Wanneer heeft Groot-Brittannië in EU verband het Nederlandse belang daadwerkelijk gediend?