Slaafse en falende Ambtelijke Bestuursdienst is een bedreiging voor de rechtsstaat


Het arrest van de Raad van State dat stelt dat bij de bouw van windmolens Europese wetgeving dient te worden gerespecteerd, legt een dramatisch falen van de Nederlandse ambtenarij bloot. De ambtenaren van Economische Zaken (EZ) vonden namelijk dat een uitspraak van het Europese Hof van Justitie over een zaak in België niet van toepassing was in Nederland. De ambtenaren op het Ministerie vonden het halen van doelen van het Parijs-akkoord belangrijker dan het beschermen van de rechten van de burger. 

Het was anders niet de eerste keer dat EZ de fout in gaat, er is blijkbaar geen actieve herinnering aan de Securitel affaire waar de EZ-ambtenaren vergaten vierhonderd Europese regels en wetten om te zetten in nationaal beleid.

Maar niet alleen de ambtenaren van EZ vinden dat beleid boven de wet gaat, op Landbouw kunnen ze er ook wat van. Er werd actief van gedachten gewisseld hoe in het dossier ‘Pulsvissen’ de Europese Commissie zo goed mogelijk niet kon worden geïnformeerd over het Nederlandse illegale beleid, moeilijke vragen moesten met zo min mogelijk aandacht worden afgehandeld.

Dan kreeg weer EZ een draai om de oren bij de veiling van de 5G licenties. De gehele mondiale veiligheid op zee werd op het spel gezet door de onrechtmatige wijze waarop hiermee in Nederland is om gegaan. Immersat, de mondiale instantie die de noodsignalen van zeeschepen doorgeeft, moest naar de rechter om gelijk te halen.

Dit zijn drie gevallen uit een week krantenlezen waar de rechten van de burgers met voeten worden getreden door de overheid. De wet werd buiten spel gezet omdat de ambtenaren de uitvoering van hun beleid belangrijker achten dan het respecteren van de rechtstaat.

Het is moeilijk voor te stellen dat de juristen van de ministeries niet weten dat uitspraken van het Europees Hof van Justitie wel degelijk toepasbaar zijn in Nederland. Ik schat al gauw in dat dat in het derde college eerste jaar  aan bod komt.

Nee, zo dom zullen ze toch niet zijn. 

Het is waarschijnlijker dat ze het niet willen weten, want het komt niet goed uit, het zit ’beleid’ in de weg.

Sinds we een Algemene Bestuursdienst (ABD) hebben worden ambtenaren daar namelijk op afgerekend. Een beetje ambtenaar is op LinkedIn een zelf-gemotiveerde, resultaatgerichte overheidsmanager!

Het is zeker niet zo dat vroeger alles beter was, maar een Secretaris-generaal die een minister vertelde wat wel en niet kon was toch wel fijn. Zij waakten over de belangen van hun ministerie gebaseerd op kennis betreffende hun competenties.

Deze macht moest worden gebroken-verkokering tegengaan-en dat is heel goed gelukt! 

Op het Ministerie van Verkeer en Waterstaat, is de laatste vijf jaar geen ingenieur meer aangenomen. Op het Ministerie van Volksgezondheid zijn de artsen dun te zoeken, ze zouden immers iets zinnigs kunnen vertellen nietwaar.

Een strak doorgevoerd mobiliteitsbeleid voorkomt verder het opbouwen van deskundigheid en loyaliteit aan een ministerie of vakgebied.

Die ministeries worden verder bevolkt door prietpratende managers die trajecten managen, opportuniteitsanalyses over wetgeving maken, maar die als het eropaan komt geen mondkapjes kunnen bestellen, of een vaccinatiecampagne opzetten. 

Dat is allemaal uitbesteed aan RIVM, de gezondheidsraad en dergelijke op afstand gezette organen en ‘autoriteiten’ die als belangrijkste functie hebben dat je er dan als ministerie niet politiek verantwoordelijk voor bent.

Voor hun carrière zijn de mensen van de Algemene Bestuursdienst niet afhankelijk van de kennis van het vakgebied van een ministerie- de echte deskundigen zijn de sukkels van de moderne ambtenarij-maar van de appreciatie van het politieke niveau. En de politiek in Nederland wil scoren door de Minister doelen te laten halen in praatshows.  Imago boven rechtsstaat.

Met respect voor de wet en de rechtsstaat maak je geen carrière binnen de ABD. 

Deze slaafse attitude van de ABD is daarmee wel een bedreiging voor diezelfde rechtsstaat.

Een Grondwet is leuk, maar mag beleid niet in de weg staan!


De Corona epidemie heeft Nederland kennis doen nemen met iets wat wel bestond, maar niet erg bekend was, de functionele regio. Vagelijk wist ik wel dat de positie van de Nationale Politie moest worden verzoend met de verantwoordelijkheid voor de openbare orde van de burgemeester.  Een aantal gemeenten had dan de burgemeester van een, meestal de grootste, gemeente aangeduid als de chef van de burgemeesters verantwoordelijk voor de veiligheid in een bepaald gebied, de voorzitter van de veiligheidsregio.

Nu werd duidelijk dat deze burgemeesters op hun beurt een chef der chefs hebben aangesteld, de voorzitter van het Veiligheidsberaad, in de persoon van Hubert Bruls. Een uitermate voortvarende bestuurder, voor de duvel niet bang zo lijkt het, kortom, een prima kerel. 

En Hubert Bruls beleefde zijn ‘finest hour’!

De juiste man op de juiste plaats, en als de pleuris uitbreekt moet je kordaat ingrijpen, grondrechten werden op zij gezet, de vrijheid beperkt.

En dat kan heel goed op grond van art 103 van de Grondwet, u weet wel, die wet waarvan de regering vindt dat we die beter moeten kennen.

Wellicht een idee dat de regering die Grondwet zelf ook eens ter harte neemt. 

Want art 103 stelt weliswaar dat bepaalde delen van de Grondwet kunnen worden opgeschort, maar alleen maar als de uitzonderingstoestand wordt afgekondigd. 

Dat is dus niet gebeurd.

Goed, het was een drukke tijd, ok, maar het gevolg is wel dat geen enkele quarantaine of isolatie maatregel een grondwettelijke basis heeft.

In andere landen vindt men dat vervelend, want ja, dan gaan burgers naar het Grondwettelijk Hof en loop je als overheid het risico dat de wettelijke basis onder het gevoerde beleid wordt weggeslagen.

Daar hebben wij in Nederland gelukkig geen last van, want wij hebben geen Grondwettelijk Hof.

Gelukkig hebben wij nog wel een Raad van State die soms die rol een beetje vervult.

Zo werden wij recentelijk verblijd met de uitspraak dat bij de bouw van windmolens de normale beroepsprocedures in het kader van de milieueffectrapportage moeten gelden. De centrale overheid had in 2010 besloten lokale voorschriften te vervangen door een algemeen verbindende wettelijke regeling voor de bouw van windmolens. Dan konden burgers niet in beroep gaan en dat is wel zo efficiënt. 

Al snel kwam er commentaar van de nationale klimaat schnabbelaar Ed Nijpels: leuk die rechters, maar de klimaatdoelen mogen niet in gevaar komen! Want hoe gingen de Energie regio’s hier mee om?

Oftewel, het doel heiligt de middelen en de rechtsstaat mag beleid niet in de weg staan. 

U leest het verder goed, energieregio’s. Die bestaan blijkbaar ook. Wat er verder nog aan regio’s bestaat weet ik helaas niet.

Toch maar weer even de Grondwet er op na geslagen. In de tekst van de Grondwet ligt verankerd dat Nederland een gedecentraliseerde eenheidsstaat is met een verdeling van macht en bevoegdheden tussen provincies en gemeenten.

Ik lees niets over veiligheidsregio’s, energieregio’s of wat voor regio’s dan ook.

Nu weet ik ook dat art 135 bepaalt dat er gemeenschappelijke regelingen kunnen worden getroffen. Samenwerken, wie kan daar tegen zijn?

Maar het wringt, mag een samenwerkingsverband van overheden die geen eigen democratische legitimiteit kent, zich stellen in de plaats van die lokale en regionale overheden die die legitimiteit wel kennen? En mogen de ongekozen vertegenwoordigers van die samenwerkingsverbanden de Grondwet buiten werking stellen zonder wettelijke basis, zonder democratische legitimiteit en zonder mogelijkheid voor de burger om naar een Grondwettelijk Hof te stappen om zijn rechten en vrijheden te beschermen?

Wellicht moet Premier Rutte nog maar eens goed nadenken voor hij andere landen aanspoort uit de EU te stappen omdat ze de basiswaarden van rechtsstaat en democratie niet respecteren.