Bulgarenfraude, zorgtoeslag fraude, zorgdeclaratie fraude, woningbouwcorporatieschandalen, onderwijsinstellingwanbeheer/fraude, Fyra debacle, en dan nu falend toezicht in de Rotterdamse haven op olie-opslagbedrijf Odfjell. Het zijn allemaal begrippen die we de laatste drie maanden in de kranten konden lezen.

Ik beperk me tot deze begrippen omdat anders het lijstje te lang zou worden.

Al deze begrippen hebben een aantal gemeenschappelijke kenmerken.

In de eerste plaats hebben ze de Nederlandse belastingbetaler goud geld gekost dan wel de samenleving aan grote risico’s bloot gesteld. In de tweede plaats hebben de problemen plaats gevonden binnen ‘opgeschaalde’ structuren, structuren die waren opgeschaald om die problemen nu juist beter te kunnen aanpakken. Ten slotte, de overheid heeft het allemaal gedaan met de beste bedoelingen in het perspectief van de maakbare samenleving, en absoluut niemand heeft ook nog maar de minste verantwoordelijkheid genomen voor het falen van de overheid in deze dossiers, behalve dan sorry, volgende keer beter.

Tekenend was het commentaar van de Milieudienst Rijnmond DCMR, dat jarenlang heeft gefaald in het toezicht bij tankopslagbedrijf Odfjell in de Rotterdamse haven. ‘Vooral de DCMR ging bij het toezicht uit van een goede relatie met het bedrijf en dat dat de beste manier was om de veiligheid van het bedrijf te waarborgen.’  Hallo! Polderen oop zijn smalst!

Op het moment dat toenmalig Europees Commissaris Edith Cresson haar tandarts als consultant had ingehuurd, en het bleek dat binnen het Commissie apparaat niemand dat wilde zien, heeft dat geleid tot het vertrek van de Commissie Santer, en een herziening van het financieel management en controle systeem. Het was duidelijk dat er wel eens minder strak op de regels werd toegezien als dat politiek beter uit kwam. Daar heeft de Europese Commissie destijds de conclusies uit getrokken

In Nederland lijkt het wel of er helemaal geen regels bestaan, omdat dat beter uit komt. En verantwoordelijkheid nemen komt bij niemand op. ‘Wij hebben dat nu eenmaal met zijn allen zo besloten’ is een typisch Nederlands zinnetje. ‘Polderen’ is mooi als dat betekent dat de meerderheid een doel heeft geformuleerd waar vervolgens met vereende krachten aan wordt gewerkt. Het is inderdaad heel handig als je dijken wilt bouwen.

Maar als een parlement zelf beslist dat er eerst geld dient te worden uitgegeven en de controle later wel komt, dan moet je niet verbaasd staan dat half Bulgarije dat hartelijk lachend fantastisch vindt. Maar juist omdat we het allemaal zo eens waren over die foute beslissing, voelt niemand zich verantwoordelijk, en is het ook niet fair om een individu als schuldige aan te wijze, toch?

Het probleem ligt hem dan ook in de politieke cultuur. Polderen kan haaks staan op verantwoordelijkheid nemen en transparantie nastreven.

Een cultuuromslag lijkt dan ook noodzakelijk.

Ontpolderen lijkt noodzakelijk.

Ik stel voor te beginnen met een kleine stap. Volgens het Financieel Reglement van de EU is een ambtenaar persoonlijk financieel aansprakelijk in geval van schuldige nalatigheid.

Wellicht dat er in Nederland ook wat minder zal worden weggekeken als dat daar ook wordt ingevoerd. En wie weet dat de politici dan nog eens het leerstuk van de politieke verantwoordelijkheid af stoffen.