Het is niet omdat iedereen iets zegt, dat het ook waar is. Heksen, weerwolven, Onze Lieve Heer, op een gegeven moment waren hele volksstammen er rotsvast van overtuigd dat ze bestonden, en toch was dat niet het geval. In de meeste kranten die ik lees, staat geschreven dat Europa in crisis is, dat het Europese project steun verliest. Maar het is niet omdat iedereen het zegt en het gedrukt staat, dat het waar is. Is Europa eigenlijk wel in crisis?

Het valt natuurlijk niet te ontkennen dat er veel zaken spelen in Europa, Brexit, vluchtelingen, een Russische dreiging 2.0, financiële crisis in Griekenland, een lange agenda. Al die problemen zijn echter geen gevolg van het proces van Europese samenwerking en eenwording. Het zijn eerder problemen die de nationale staten niet alleen hebben kunnen oplossen, en o verrassing, het is ook niet gemakkelijk in Europees verband oplossingen te vinden. Want het zijn wel lastige problemen.

Het is niet de eerste keer dat Europa voor problemen staat. Al eerder waren er problemen met melkplassen, boterbergen, interventieprijzen, ook toen werd er steevast gesproken van een Europa in crisis. Het feit dat bij het oplossen van een probleem zich moeilijkheden voordoen, wil echter niet zeggen dat de manier van aanpak niet de juiste zou zijn. Daarbij komt dat de problemen die nu op tafel liggen, immigratie, bankencrisis, belastingparadijzen, wel van een andere orde zijn dan -met alle respect voor de boeren-de interventieprijs van melk. De geopolitieke situatie heeft zelfs een Europees leger op de agenda gezet, dat doe je niet als Europa nog een soort Landbouwschap zou zijn. Juist omdat Europa crisissen oplost is ze zelf niet in crisis!

Dat deze problemen op de Europese agenda staan bewijst dat binnen de nationale staten het besef er is dat ze niet nationaal kunnen worden aangepakt en een Europese oplossing noodzakelijk is. Het is vreemd dat als er dan op Europees niveau wel een oplossing wordt gevonden, zoals bij de deal met Turkije over migranten, dit niet wordt gezien als een succes van de Europese aanpak maar wel als een succes van Rutte en Samson.

De Eurosceptici zijn niet overtuigd, maar zij zijn ook niet overtuigd van internationale handelsverdragen, politieke elites, om maar een paar irritatiepunten te noemen. Maar dit fenomeen komt niet voort uit de EU of internationale handelsverdragen, maar uit een diepgaandere vertrouwensbreuk tussen grote delen van de bevolking en de politici die hen vertegenwoordigen. Het nationale niveau heeft die handelsverdragen bovendien ook hard nodig, zie bijvoorbeeld Boris en Nigel die hun land nog niet de EU uitgelogen hebben of ze geven aan zo snel mogelijk zelf handelsverdragen te gaan onderhandelen.

Het grote bewijs dat deze vertrouwensbreuk niet uit Europa voortkomt, is wel de kandidatuur van Donald Trump. Hij surft op dezelfde sentimenten van anti-globalisme, anti-immigratie en wantrouwen van de elite. De VS is geen lid van de Europese Unie, maar het probleem is even groot.

Nee, als er al een crisis is, is die niet van Europa, maar van de politiek zelf, wat niet wil zeggen dat dat geen gevolgen heeft voor de Europese samenwerking. Maar door de problemen die op de Europese agenda staan niet op te lossen, verdwijnt die politieke crisis niet. Het dichten van de kloof met de burger is dan ook een urgente opdracht aan alle politici voor het democratische systeem in zijn geheel.