Het is niet eenvoudig democraat te zijn in het internet tijdperk.

De noodkreet van Spekman is begrijpelijk, politici worden gebombardeerd met haatmails en op de reacties van kranten sites staat voor intellectuele en emotionele bagger.

Stelt een beetje een dilemma voor de voorstanders van referenda. In principe lijkt een referendum immers een mooi idee, het volk beslist. Democratie in de meest zuivere en directe vorm. En wellicht zal niet alle besluitvorming per referendum kunnen worden gedaan, maar zo nu en dan een referendum om de politieke klasse een beetje bij de les te houden lijkt geen gek idee. Vox Populi Vox Dei nietwaar?

Omdat niet iedere burger evenwel tijd of zin heeft om regelmatig naar de Agora te komen hebben we de representatieve democratie uitgevonden, middels een stemming gemachtigde burgers doen dat voor de andere burgers, wel zo praktisch. Met internet zou dat evenwel niet meer noodzakelijk hoeven te zijn. Als iedereen ’s avonds even wat vragen beantwoord kan de directe democratie in de 21 ste eeuw perfect worden georganiseerd.

In de klassieke oudheid waren de bijeenkomsten in de Agora evenwel niet opengesteld voor iedereen, alleen een elite, de burgers hadden dat recht. En Burger zijn moest je verdienen.

Machiavelli verwoordde dat in de Renaissance met het begrip ‘virtu’, innerlijke beschaving en wat centen,  dat moest de burger hebben wilde hij aan de maatschappij kunnen deelnemen.

Het lijkt evenwel op dit moment moeilijk de Universele Verklaring van de Rechten van de mens te beperken tot Gymnasiasten met Grieks in het pakket. We zullen dus moeten voortborduren met wat we hebben.

Over wat we hebben bestaat in NL evenwel veel verwarring. Is de internet chaos inderdaad een vorm van democratie en de Vox Dei?

 Is democratie hetzelfde als kies jouw eigen dictator? Nee dus, het vermijden van de tirannie is wellicht de belangrijkste leidraad voor theoretische en praktische denkers, gedefinieerd als Trias Politicas door de Montesquieu en Checks and Balances door de opstellers van de Amerikaanse Grondwet.

Uitgangspunt is dat een besluit altijd over verschillende schijven loopt, zodat niet de kleinst mogelijke meerderheid de waan van de dag kan opleggen aan de anderen. Dat is de reden dat regeren per referendum geen goed idee is, hoewel zo nu en dan een referendum over hele duidelijke fundamentele keuzes op zichzelf nuttig kan zijn om de politieke elite bij de les te houden.

 In de praktijk zijn meerdere bestuurslagen ook onderdeel van zo’n systeem. Het is heel verstandig van de burger om bij de nationale en regionale verkiezingen andere partijen aan de macht te helpen. In Nederland, waar de wet altijd ondergeschikt is gemaakt aan de consensus tussen de zuilen ( polderen!) is die stabiliteit tussen bestuurslagen nog eens extra van belang.

Zo ontstaat er evenwicht en wordt ‘tirannie’ zeer efficiënt vermeden.

Het is opvallend hoe in Nederland dit vermijden van ‘tirannie’ als inefficiëntie wordt afgedaan.

Het is des te pijnlijker dat dit systeem verder wordt afgebroken  door een intelligente en zeer goedbedoelende man zoals Ronald Plasterk die daar god betere het ook nog een goed gevoel aan overhoudt!

Met niet bewezen stellingen als ‘efficiënter’ en ‘iedereen moet bijdragen aan bezuinigingen’ worden de instituties van de samenleving ter discussie gesteld, zonder eigen visie of idee over democratie.

Efficiency dient echter te worden gedefinieerd in functie van het democratisch proces, niet als apparaatskosten van een systeem van ‘checks and balances’. Natuurlijk is dat bedrijfsmatig gezien inefficiënt, maar vanuit een democratisch oogpunt zeer effectief.