Sir Humphrey Appleby is de iconische verpersoonlijking van de Britse hoge ambtenaar en diplomaat uit de fameuze Britse serie ‘Yes Minister’.

De vleesgeworden beste kwaliteiten van zijn klasse: goed opgeleid, beschaafd, trouw aan het vaderland en altijd de politiek dienend met het aandragen van oplossingen voor problemen die de politici al dan niet al hadden geïdentificeerd. Pragmatisch handelen in het landsbelang met het inroepen van idealen en principes als dat eloquentie en retorica ten goede komt.

Hoewel niet zo uitgesproken, is het beste van Sir Humphrey herkenbaar in vele Britten die in verschillende hoedanigheid in Brussel rondlopen.

Zelden zal hij het achterste van zijn tong laten zien, een eigen mening wordt al gauw verpakt in ‘Some would rather say’ en als ze het echt niet met je eens zijn, dan zijn ze op zijn minst ‘awfully sorry’. Goede collega’s, geduchte tegenstanders.

Perfecte dienaren van de politieke klasse. Het ‘vrijwillig’ vertrek van Ivan Rogers als ambassadeur van het Verenigd Koninkrijk lijkt dan ook niet minder dan een omslagpunt in die traditie.

Rogers was de man die in een, let wel, interne en vertrouwelijke nota aan het cabinet van de Eerste Minister een aantal problemen voor de Brexit op een rijtje zette.

Als worst case schetste hij een scenario met  een exit procedure van 10 jaar. De nota was een samenvattende nota waarin hij niet zozeer zijn mening gaf maar een synthese aanreikte van een aantal analyses opdat de eerste minister optimaal geïnformeerd zou zijn zodat zij zo goed mogelijk haar beslissingen kon nemen.

Die nota werd zorgvuldig gelekt, Rogers weggezet als een ‘pessimist’, en de aanhangers van een ‘zachte Brexit’ werden gemarginaliseerd ten gunste van de meer radicale voorstanders van de ‘harde Brexit’. Nigel Farage riep al meteen op tot een soort zuivering van het ministerie van buitenlandse zaken en vooral de  EU ambassade aangezien daar naar zijn smaak te veel ambtenaren zitten met pro-Europese sympathieën.

Dan ga je je als ambtenaar natuurlijk nog wel eens achter de oren krabben, als er weer situaties moeten worden geanalyseerd en opties voorgelegd. Wil je naast het intellectuele gelijk ook nog eens een carrière hebben, dan moet het ambtelijk advies in de toekomst vooral het partijpolitieke wensdenken dienen lijkt het devies te zijn.

Met wensdenken hebben de Britten hun ‘Empire’ echter niet opgebouwd, en het is zeer de vraag of ze hun plaats in de wereld voor de toekomst er mee kunnen veilig stellen.

Zeker is dat de kwaliteit van de analyses waarmee de Britse regering de Brexit onderhandelingen in gaat niet beter zal worden. Dat zal de onderhandelingen moeilijker maken en dat lijkt voor geen van de partijen goed nieuws.

Sir Humphrey zou ongetwijfeld hebben verzucht: ‘The end of civilisation as we know it’.