Hugo de Groot stelde al dat Nederland te klein was om met een staand leger de gehele wereld naar zijn hand te zetten, en dat bindende afspraken-internationaal recht-een meer praktische en vooral goedkopere manier was om de Nederlandse belangen te behartigen.

Na de Tweede Wereldoorlog heeft Nederland zijn vitale belangen verankerd in twee internationale organisaties.

De veiligheidsbelangen waren verzekerd door de NAVO waarmee de veiligheid van Europa was gekoppeld aan en gegarandeerd door de Verenigde Staten.

De economische belangen waren veiliggesteld in de vrije Europese binnenmarkt binnen de EEG, later de EU.

De NAVO kwam logischerwijze eerst, de EU op nummer twee. En wie opperde dat men binnen de EU ook wel eens iets aan veiligheid zou kunnen doen werd prompt teruggefloten. Ieder EU-initiatief dat zou leiden tot een meer zelfstandige Europese defensie zou de Amerikanen namelijk wel eens het idee kunnen geven dat die nucleaire garantie niet meer zo nodig zou zijn. Zo’n Europees initiatief zou de veiligheid van Europa dus niet vergroten, zoals de bedoeling was, maar juist verkleinen omdat de afschrikking naar Rusland toe kleiner zou worden. 

Die gehele Amerikaanse garantie hangt natuurlijk wel af van de bereidheid van de Amerikaanse Commander in Chief, de Amerikaanse president, om een kernoorlog te starten om Europa te verdedigen.

Generaal de Gaulle geloofde daar niet in, en begon met de opbouw van een eigen nucleaire afschrikking.

Donald Trump bewees deze week dat De Gaulle gelijk had. Want Donald Trump mag dan een ongelikte beer zijn, de vraag is of zijn voorgangers wezenlijk anders zouden hebben gehandeld als de nood aan de man zou gekomen zijn.

Kortom, is de nucleaire garantie niet altijd een illusie geweest?

Feit is dat Europa wakker geworden is en van de ene topconferentie naar de andere topconferentie holt.

De militaire middelen zullen er wel komen, maar zoals bekend is oorlog de voortzetting van politiek met andere middelen, de grote vraag is dan ook hoe de politieke constructie er uit gaat zien. Wordt een Europese militaire macht een EU-leger, blijft het een kluwen van nationale legers die samenwerken? 

De grote vraag is wie bevoegd wordt die middelen in te zetten. Wordt dat een beheerscomité uit de Brusselse gereedschapskist? Opgericht na een brede consultatie, een Groenboek en een Witboek? Ursula von der Leyen als Commander in Chief?

Een stemmetje in mijn hoofd zegt dat de communautaire methode niet gaat werken. Maar wat dan. Een lidstaat aan de leiding? Een Europese regering? Het stemmetje blijft nee zeggen. Wellicht eens te rade gaan bij de oude Romeinen, die konden in tijden van nood en crisis immers een dictator in stellen. Gekozen voor een periode van zes maanden kon hij in die tijd absoluut regeren om de dreiging te bezweren.

Toegepast op de EU zouden in tijd van crisis het Europees Parlement en de Raad van Regeringsleiders op voorstel van de Commissie een regeringsleider de macht kunnen geven de Europese militaire middelen aan te sturen ter verdediging van Europa. 

Op het moment dat de crisis over is wordt de macht weer keurig ingeleverd om weer over te gaan tot de orde van de dag, consultaties, groenboeken en witboeken.

Een Europese dictatuur, het is even wennen. Maar dat waren de woorden van Trump ook.