Nederland was collectief verontwaardigd toen in Polen de rechters van het Constitutioneel Hof onder te directe politieke controle dreigden te komen. Bij monde van premier Rutte heeft Nederland zich dan ook achter het Europese Rechtsstaatmechanisme geschaard, waarmee de EU-sancties kan opleggen aan lidstaten die de principes van de rechtsstaat niet respecteren.

Dat kan nog interessant worden voor Nederland. Want waar de Poolse rechters voor het Constitutionele Hof onder te directe politieke controle dreigen komen te staan, kunnen we alleen maar constateren dat we in Nederland überhaupt geen Constitutioneel Hof hebben, en dat dat wat er het meeste op lijkt, de Raad van State, wordt voorgezeten door De Koning, dus de voltallige regering, en wordt bemand door ex-ministers, wat men in het Duits een Elefantenfriedhofpleegt te noemen. Leuk voor de ex-ministers en het systeem van de bestuurlijke elite, maar niet conform het principe van de scheiding der machten.

Die scheiding der machten is er namelijk niet voor niets. Die is er om te voorkomen dat de totaliteit van de staatsmacht de burger blootstelt aan willekeur van die overheid. Vandaar dat die almacht over verschillende instituties met een eigenstandige democratische legitimiteit wordt verdeeld.

Een Constitutioneel Hof heeft in de regel als taak ervoor te zorgen dat de wetgever de grondwet respecteert in zijn wetgevende arbeid, en bij de implementatie van de wetgeving de burger de mogelijkheid geeft de staat aan te klagen als die daarbij de in de grondwet vervatte burgerlijke grondrechten niet respecteert.

Om allerlei ‘historische’ redenen, werd een Constitutioneel Hof in Nederland niet noodzakelijk geacht. De ultieme macht bleef liggen bij de Tweede Kamer en de Regering. In Nederland werd een extra bescherming voor de burger niet noodzakelijk geacht, de Tweede Kamer werd immers bevolkt door politici die het beste met de burger voor hadden, de Eerste Kamer controleerde alles nog eens goed, en de Regering zorgde samen met God en Oranje dat iedereen aan zijn trekken kwam. Een perfect land, en dat de formaliteit van de rechtsstaat niet goed geregeld was werd in hoge mate goed gemaakt door de morele superioriteit van de Nederlandse Overheid.

Femke Halsema heeft als Kamerlid een initiatief wetsontwerp ingediend om grondwettelijke toetsing mogelijk te maken. Dat heeft het niet gehaald omdat  een Kamermeerderheid vreesde  dat een dergelijke toetsing de functie van het parlement ondermijnt  om wetgeving te wegen in het algemeen belang.

Een vreemd argument, de Kamer neemt immers wetten aan met een eenvoudige meerderheid. Zolang normale wetgeving niet dezelfde zware procedure als een grondwetswijziging geeft de Kamer zichzelf dus zo een vrijbrief om bij simpele meerderheid de Grondwet aan de kant te zetten.

En toen kwam de toeslagenaffaire.

Deze heeft aangetoond dat de Nederlandse burger niet is beschermd tegen onwettig en willekeurig handelen van de overheid, zelfs als de Grondrechten vervat in de Grondwet deze bescherming zouden moeten bieden.

Want als een wet eenmaal in het Staatsblad heeft gestaan kan de burger niets meer doen als deze vindt dat zijn grondwettelijke rechten worden aangetast.

Op grond van diezelfde Grondwet is de rechter niet bevoegd om rechtsbescherming te verlenen. Alleen de wetgever zelf kan ingrijpen wanneer hij tot het inzicht is gekomen dat zijn eerdere beslissing onjuist is geweest of gebleken.

Maar de slager die zijn eigen vlees keurt past niet goed in het systeem van de scheiding der machten en is dus fundamenteel onjuist en in druist in tegen de fundamenten van de democratische rechtsstaat.

De instelling van een Constitutioneel Hof in Nederland is dringend gezien de conclusies van de parlementaire commissie kinderopvangtoeslag in het rapport ‘Ongekend Onrecht’.

Immers, het gehele systeem – de gehele Trias Politica – heeft over langere tijd gefaald. Het vergt meer dan goede bedoelingen en moreel superieure politici als oplossingen. 

Wil Nederland zich een volwaardige democratische rechtsstaat willen noemen dan dient het voor de burger mogelijk te worden naar een onafhankelijke rechter te stappen als zijn grondrechten door wetgeving of handelen van de overheid worden aangetast

Voorstellen tot het instellen van een Constitutioneel Hof zijn geformuleerd door de ‘Staatscommissie Parlementair Stelsel’ en liggen ter beoordeling bij het kabinet. De regering maakt tot nu toe geen haast met het uitvoeren van de aanbevelingen.

Om de regering hierin aan te moedigen ben ik een petitie ben gestart om de Tweede Kamer te vragen nog voor de verkiezingen van de Tweede Kamer in Maart 2021 een voorstel aan te nemen tot wijziging van artikel 120 van de Grondwet zodat de toetsing van wetgeving en handelen van de overheid aan de Grondwet mogelijk wordt.

Ik nodig u uit deze petitie te ondertekenen en gelijkgezinden op te roepen hetzelfde te doen via de onderstaande link:

https://petities.nl/petitions/bescherm-de-burger-met-een-constitutioneel-hof