Charles Louis de Montesquieu propageerde het idee van de scheiding der machten niet zozeer om de democratie te bevorderen, maar vooral om het absolutisme, de tirannie van de vorst te beteugelen. 

De echte macht diende volgens hem niet bij de koning te liggen maar bij de adel, om die vervolgens in drie gescheiden machten vorm te geven. 

Pas veel later werd het aspect van de vertegenwoordiging, de democratische legitimiteit, toegevoegd aan het principe van de gescheiden machten om in zijn geheel te worden wat we tegenwoordig de democratische rechtsstaat noemen.



Charles Louis wilde het mandaat beperken tot de klasse van de landadel, niet toevallig een klasse waar hij zelf toe behoorde. 

Nee, De Montesquieu was geen democraat, maar wel iemand die de tirannie wilde bestrijden.



Ik vraag mij af wat de De Montesquieu zou hebben gevonden van de vele ambtenaren die deze week voor de Parlementaire ondervragingscommissie Kinderopvangtoeslag affaire voorbijkwamen. 

Het was allemaal niet hun schuld, maar die van andere ministeries en de politiek. Een politiek niveau dat overigens niet juist was geïnformeerd door diezelfde ambtenaren.



Hij zal zich qua verbijstering in het goede gezelschap van Renske Leijten en Pieter Omtzigt hebben bevonden en ongetwijfeld enige interessante parallellen hebben getrokken tussen het bewind van Lodewijk XIV en de Nederlandse Belastingdienst.


Opsporing, berechting en veroordeling door een dezelfde dienst. Een duidelijk geval van tirannie.


En dat in Nederland wat zich zo graag als gidsland ziet. 

Benieuwd welke conclusies de Parlementaire ondervragingscommissie Kinderopvangtoeslag hieruit trekt.


Ik vrees dat er veel zal worden betreurd, procedures worden bijgesteld, mensen vervangen en plechtig zal worden verklaard dat het in de toekomst echt anders moet.



De Commissie zou natuurlijk ook naar het toegevoegde lid De Montesquieu kunnen luisteren die ongetwijfeld zal suggereren dat de politieke controle op de belastingdienst moet worden versterkt, dat klachten over en geschillen met de belastingdienst door een onafhankelijk orgaan moeten worden afgehandeld en dat topambtenaren persoonlijk aansprakelijk moeten kunnen worden gemaakt voor flagrant tiranniek handelen naar de burger toe.



Wellicht dat De Montesquieu, nu hij toch in Den Haag was, nog fijntjes zou hebben gewezen op het feit dat het probleem van de belastingdienst een groter probleem bloot legt, namelijk het feit dat de scheiding der machten in Nederland toch niet zo perfect is doorgevoerd als wel zou kunnen. De ondergeschiktheid van alle machten aan het Parlement, noch de rechterlijke macht noch de uitvoerende macht heeft immers een eigen democratisch mandaat, en het ontbreken van een Constitutioneel Hof, maakt het Nederlandse systeem immers op zijn best vrij hybride en de burger monddood.

Maar hij is te gast, en wellicht te beleefd om dat zo hard te zeggen. Maar wellicht doet hij dat in Brussel, waar hij het Europees Parlement moet adviseren over het opzetten van het nieuwe rechtsstaatmechanisme van de Europese Unie.